آیا مسبب سیلاب‌های اخیر "تغییر اقلیم" است؟

بعد از چند سال خشکسالی پی‌درپی در کشور از اواخر سال ۹۷، بارش‌های شدید در کشور آغاز شد که در برخی نقاط تابه‌حال نیز ادامه دارد، شدت این بارندگی‌ها به‌قدری بود که به جاری شدن سیلاب در برخی از استان‌ها منجر شد.

در این بین برخی از مسئولان از ارتباط سیلاب‌های اخیر با تغییرات اقلیم سخن گفتند از آن جمله می‌توان به اظهارات وزیر نیرو اشاره کرد.

رضا اردکانیان دراین‌باره گفته بود: "سال گذشته در همین مقاطع زمانی کشور ما یکی از خشکترین سال‌های آبی نیم‌قرن اخیر خود را سپری می‌کرد، اما بلافاصله پس از پشت سر گذاشتن این پدیده سخت ... با چنین سیلاب‌های بزرگی روبه‌رو می‌شویم؛ این مسئله نتیجه تغییرات اقلیمی است که بر کره زمین در حال تحمیل شدن است. "

همچنین ابوالقاسم حسین پور؛ مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخیز‌داری سازمان جنگل‌ها گفت: "تغییر اقلیم سبب به هم ریختن الگوی بارش‌ها شده است و در سال‌های اخیر شاهد افزایش شدت بارش‌های تند با حجم زیاد در مدت‌زمان کوتاه بوده‌ایم. "

این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که متخصصان اقلیم‌شناسی نظرات دیگری درباره علل سیلاب‌های اخیر دارند.

سیلاب اخیر هیچ ارتباطی به تغییر اقلیم ندارد

در نقطه مقابل نظرات مطرح شده، برخی اقلیم‌شناسان معتقد هستند که سیلاب‌های اخیر با تغییرات اقلیم ارتباطی نداشته است؛ در همین راستا، علی‌اکبر شمسی‌پور؛ استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تهران در این باره می‌گوید: "این صحبت‌ها غیرمسئولانه و غیرموجه است چراکه این اتفاقات هیچ ارتباطی با تغییرات اقلیم ندارد؛ با نیم ساعت بارندگی یک سیلاب شکل می‌گیرد، این گویای تغییر اقلیم نیست ... بدون اینکه هیچ‌گونه علم و ذهنیتی نسبت به تغییرات اقلیم داشته باشند، هرجایی این مفهوم را برای توجیه بی‌تدبیری‌های خود بکار می‌برند؛ در واقع دیواری کوتاه‌تر از دیوار تغییر اقلیم نیافته‌اند. "

حالت‌های مشاهده شده در ایران دوره تکرار سیکل هستند نه تغییر اقلیم

برخی دیگر از اقلیم‌شناسان معتقدند که این اتفاقات به دلیل وارد شدن آب‌وهوا در سیکل جدیدی از فعالیت‌های خود است نه تغییر اقلیم؛ دکتر یوسف قویدل؛ استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس در ارتباط سیلاب‌های اخیر و تغییرات اقلیم معتقد است: "به‌صورت کلی باید گفت که فراوانی وقوع اتفاقات اقلیمی نشان می‌دهد آب‌وهوا وارد فاز جدیدی از فعالیت‌های خود شده است که می‌شود این را نشانه سیکل جدید دانست البته این سیکل جدید به معنای تغییر اقلیم نیست، چون بر اساس تعریف تغییرات اقلیمی یعنی وقوع پدیده‌هایی که پیش از این تکرار نشده است، اما حالت‌هایی که ما الآن در حال مشاهده و ثبت آن‌ها در ایران هستیم، احتمالاً دوره تکرار سیکل هستند. "

تمام بارندگی‌های اخیر طبیعی بوده است

در سوی دیگر، دکتر محمدتقی زمانیان؛ رئیس سابق پژوهشکده هواشناسی و عضو سابق کمیته مشترک علمی سازمان هواشناسی جهانی نیز در این باره می‌گوید: "آنچه در ایران در ماه‌های اخیر تغییر کرده است مربوط به وضع هواست نه اقلیم؛ اقلیم مسئله دیگری است... با قاطعیت می‌گویم تمامی بارندگی‌های اخیر طبیعی بوده است.»

سوءاستفاده از تغییر اقلیم

برخی دیگر از اساتید این حوزه معتقدند که موضوع تغییر اقلیم در سیلاب‌های اخیر مورد سوءاستفاده قرار گرفته و هر اتفاقی را نمی‌توان به تغییر اقلیم ارتباط داد؛ دکتر برهانی؛ استاد عمران ـ. منابع آب دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی در این باره متذکر می‌شود: "بحث تغییر اقلیم بسیار مورد سو استفاده قرار گرفته است؛ تغییر اقلیم مربوط به تغییرات تدریجی و درازمدت است که مرتبط کردن هر اتفاق زودگذری به این بحث صحیح نیست و بعضاً منجر به نتیجه‌گیری‌های غلط می‌شود. "

تغییر اقلیم در حال حاضر یکی از چالشی‌ترین موضوعات بین‌المللی به شمار می‌رود؛ برخی از دانشمندان معتقد هستند که به دلیل افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای انسان‌ساخت بعد از انقلاب صنعتی در غرب، دمای زمین نیز افزایش‌یافته است.

این گروه معتقدند که برای کاهش دمای زمین و جلوگیری از تغییر اقلیم در کره زمین باید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای انسان‌ساخت کاهش یابد؛ در مقابل عده‌ای دیگر از دانشمندان معتقد هستند که افزایش دمای زمین نه به خاطر افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای انسان‌ساخت بلکه به دلیل افزایش فعالیت‌های خورشیدی است؛ گفتنی است که بررسی جدید نشان می‌دهد در آینده نزدیک به دلیل کاهش فعالیت‌های خورشیدی، زمین وارد عصر یخبندان خواهد شد.